اسید هیدروفلوئوریک

اسید هیدروفلوئوریک که با نام اسید فلوئوریدریک نیز شناخته می‌شود، یکی از خطرناک‌ترین و در عین حال پرکاربردترین اسیدهای معدنی در جهان است. این اسید توانایی منحصربه‌فردی در حل کردن شیشه، سیلیکات‌ها و فلزات دارد و به همین دلیل در قلب فرآیندهای صنعتی از حکاکی شیشه و تصفیه فلزات گرفته تا تولید نیمه‌هادی‌ها و مواد شیمیایی پیشرفته به کار می‌رود. قدرت نفوذ، فرّاریت بالا و واکنش‌پذیری شدید آن، اسید هیدروفلوئوریک را به ماده‌ای حیاتی اما فوق‌العاده خطرناک در صنایع مدرن تبدیل کرده است.

اسید هیدروفلوئوریک چیست؟

اسید هیدروفلوئوریک (HF) یک اسید معدنی بی‌رنگ، خورنده و بسیار فرّار است که از ترکیب گاز فلوئورید هیدروژن با آب به دست می‌آید. این اسید به‌دلیل توانایی تجزیه پیوندهای سیلیکات و واکنش با بسیاری از فلزات، نقشی کلیدی در صنایع شیشه، فلز، الکترونیک و شیمیایی ایفا می‌کند و نیازمند شرایط نگهداری و استفاده کاملاً کنترل‌شده است.

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی اسید هیدروفلوئوریک

اسید هیدروفلوئوریک دارای ویژگی های فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردی است که آن را از دیگر اسیدهای معدنی متمایز می کند.

ویژگی های فیزیکی اسید هیدروفلوئوریک

اسید هیدروفلوئوریک یک مایع بی رنگ و شفاف با بوی تند و مشخص است که از نظر ظاهری شبیه آب به نظر می رسد، اما خواص فیزیکی و شیمیایی آن بسیار متفاوت است. چگالی اسید هیدروفلوئوریک حدود 0.99 گرم بر سانتی متر مکعب در دمای اتاق است، که نشان دهنده سبکی نسبی آن نسبت به بسیاری از اسیدهای معدنی دیگر است.

نقطه ذوب این اسید حدود منفی 83.6 درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن حدود 19.5 درجه سانتی گراد است. به همین دلیل اسید هیدروفلوئوریک در دمای محیط تمایل به تبخیر و تشکیل بخارات سمی دارد و هنگام استفاده در محیط های بسته باید از تهویه مناسب و تجهیزات حفاظتی استفاده شود.

اسید هیدروفلوئوریک کاملاً در آب محلول است و می تواند با بسیاری از حلال های آلی نیز واکنش دهد. این خاصیت، آن را به ماده ای کاربردی برای رقیق سازی و حل کردن ترکیبات معدنی و سیلیکاتی تبدیل کرده است. همچنین به دلیل ماهیت فرار و سمی بودن آن، نگهداری این اسید باید در ظروف مقاوم در برابر خوردگی، دور از نور مستقیم و در محیط خشک و خنک انجام شود.

ویژگی های شیمیایی اسید هیدروفلوئوریک

از نظر شیمیایی، اسید فلوئوریدریک یک اسید تک پایه است که در محلول آبی به صورت جزئی یونیزه می شود، بنابراین به طور نظری اسید ضعیفی محسوب می شود، اما در عمل به دلیل توانایی نفوذ و واکنش با سیلیکات ها، بسیار خورنده و خطرناک است.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد اسید هیدروفلوئوریک توانایی شکستن پیوندهای سیلیکات Si–O است. این خاصیت باعث می شود که اسید هیدروفلوئوریک بتواند شیشه، سرامیک و بسیاری از مواد معدنی حاوی سیلیکات را حل کند. به همین دلیل، اسید فلوئوریدریک به طور گسترده در حکاکی شیشه، تولید فلورایدها، پاکسازی سطح فلزات و فرآیندهای نیمه هادی کاربرد دارد.

اسید فلوئوریدریک همچنین با فلزات فعال مانند آلومینیوم، آهن و منیزیم واکنش می دهد و در اثر این واکنش ها گاز هیدروژن آزاد می شود. این واکنش ها به شدت گرمازا و خورنده هستند، بنابراین استفاده صنعتی از اسید فلوئوریدریک نیازمند تجهیزات و ظروف مخصوص و رعایت دقیق نکات ایمنی است.

از دیگر ویژگی های شیمیایی اسید هیدروفلوئوریک می توان به توانایی تشکیل کمپلکس با یون های فلزی و واکنش با هیدروکسیدها اشاره کرد که آن را در بسیاری از فرآیندهای شیمیایی و سنتزهای صنعتی بسیار ارزشمند می کند.

به طور خلاصه، اسید فلوئوریدریک ترکیبی است که با خورندگی بسیار بالا، واکنش با سیلیکات ها و فلزات، قابلیت حل شدن در آب و حلال های آلی و رفتار شیمیایی منحصر به فرد خود، نقش حیاتی در صنایع شیمیایی، فلزی، شیشه و نیمه هادی دارد، اما به دلیل خطرات بالای سلامتی و محیطی، استفاده از آن نیازمند رعایت دقیق پروتکل های ایمنی است.

کاربردهای اسید هیدروفلوئوریک

اسید هیدروفلوئوریک یکی از اسیدهای معدنی بسیار خورنده و پرکاربرد است که به دلیل توانایی حل کردن سیلیکات ها و واکنش با فلزات، نقش مهمی در صنایع شیشه، فلزات، نیمه هادی و شیمیایی ایفا می کند.

• صنایع شیشه و سرامیک: اسید هیدروفلوئوریک به دلیل توانایی شکستن پیوندهای سیلیکات، کاربرد وسیعی در صنایع شیشه و سرامیک دارد. این اسید برای حکاکی و ایجاد طرح های دقیق روی شیشه و کاشی استفاده می شود و همچنین می تواند رسوبات سیلیکاتی و ناخالصی ها را از سطح شیشه و سرامیک پاک کند. علاوه بر این، اسید فلوئوریدریک در مات کردن شیشه و تولید فلورایدهای شیمیایی مرتبط با صنایع شیشه ای نیز کاربرد دارد و باعث افزایش دقت و کیفیت محصولات شیشه ای می شود.
• صنایع فلزات و فرآوری سطحی: در صنایع فلزی، اسید هیدروفلوئوریک برای حذف لایه های اکسیدی و ناخالصی ها از فلزاتی مانند آلومینیوم، استیل و مس کاربرد دارد. اسید هیدروفلوئوریک سطح فلز را برای رنگ آمیزی، پوشش دهی یا آبکاری آماده می کند و با پاکسازی دقیق سطح، چسبندگی پوشش ها به فلز افزایش می یابد. همچنین این اسید در پردازش و آنیلینگ فلزات صنعتی استفاده می شود و کیفیت سطح فلزات برای تولید قطعات حساس را بهبود می بخشد.
• صنایع نیمه هادی و الکترونیک: در صنایع الکترونیک و نیمه هادی، اسید فلوئوریدریک نقش حیاتی دارد. این اسید برای شستشوی دقیق تراشه ها و قطعات الکترونیکی استفاده می شود و اکسیدهای سیلیکونی را از سطح سیلیکون پاک می کند. همچنین در فرآیندهای لیتوگرافی مورد استفاده قرار می گیرد تا مدارهای مجتمع و قطعات پیشرفته الکترونیکی با دقت بالا تولید شوند. اسید هیدروفلوئوریک به دلیل توانایی آماده سازی سطح سیلیکون، در تولید مواد نیمه هادی و قطعات الکترونیکی حساس بسیار اهمیت دارد.
• صنایع شیمیایی: اسید فلوئوریدریک در صنایع شیمیایی به عنوان ماده اولیه برای تولید فلورایدهای فلزی و هیدروفلوریک اسیدهای دیگر به کار می رود. این اسید همچنین به عنوان کاتالیزور در برخی واکنش های شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد و در سنتز ترکیبات آلی و معدنی خاص حاوی فلورین نقش دارد. از اسید هیدروفلوئوریک در تولید داروها و مواد شیمیایی تخصصی نیز بهره گرفته می شود، جایی که حضور فلورین ضروری است.
• تصفیه و فرآوری مواد معدنی: اسید هیدروفلوئوریک برای حذف ناخالصی ها و سیلیکات ها از مواد معدنی استفاده می شود و فرآوری سنگ ها و خاک های صنعتی را بهبود می بخشد. این اسید امکان آماده سازی مواد معدنی برای مراحل بعدی فرآوری و استخراج فلزات را فراهم می کند و به افزایش بازده و خلوص محصول نهایی کمک می کند.
• صنایع نفت و گاز: اسید فلوئوریدریک در برخی فرآیندهای صنایع نفت و گاز، از جمله اچینگ سطح تجهیزات فلزی و پاکسازی خطوط لوله از رسوبات معدنی و سیلیکاتی کاربرد دارد. همچنین در برخی واکنش های شیمیایی پالایشگاهی که نیاز به اسید با قدرت نفوذ بالا دارند، اسید هیدروفلوئوریک به عنوان ماده موثر استفاده می شود.
• کاربردهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی: در آزمایشگاه ها، اسید فلوئوریدریک برای آماده سازی و رقیق سازی نمونه ها و انجام واکنش های شیمیایی خاص استفاده می شود. این اسید در تحلیل و سنجش فلورایدها، سنتز ترکیبات شیمیایی و تحقیقات پیشرفته شیمیایی کاربرد دارد و نقش مهمی در فرآیندهای تحقیق و توسعه دارد.
• سایر کاربردها: علاوه بر موارد بالا، اسید فلوئوریدریک در تولید مواد شیمیایی پیشرفته برای صنایع هوافضا و نانو، فرآیندهای پیشرفته پاکسازی و آماده سازی سطح و حتی صنایع دفاعی و تجهیزات تخصصی شیمیایی کاربرد دارد. هر کدام از این کاربردها از ویژگی های منحصر به فرد اسید هیدروفلوئوریک، مانند خورندگی بالا و توانایی واکنش با سیلیکات ها و فلزات، بهره می برد.

مزایای اسید هیدروفلوئوریک

• توانایی حل کردن سیلیکات ها: اسید فلوئوریدریک می تواند پیوند Si–O را شکسته و سیلیکات ها را به راحتی حل کند، که این ویژگی در صنایع شیشه و سرامیک بسیار مفید است.
• پاکسازی و آماده سازی سطح فلزات: این اسید لایه های اکسیدی و ناخالصی ها را از فلزات حذف می کند و سطح فلز را برای پوشش دهی، رنگ آمیزی یا آبکاری آماده می کند.
• کاربرد در صنایع نیمه هادی و الکترونیک: اسید هیدروفلوئوریک قادر است سطح تراشه ها و سیلیکون را به دقت پاکسازی کند و برای تولید مدارهای مجتمع و قطعات الکترونیکی پیشرفته ضروری است.
• کاربرد در سنتز و تولید شیمیایی: اسید فلوئوریدریک ماده اولیه مهمی برای تولید فلورایدها، ترکیبات حاوی فلورین و برخی داروها و مواد شیمیایی تخصصی است.
• عملکرد در فرآوری مواد معدنی: اسید هیدروفلوئوریک به حذف ناخالصی ها و سیلیکات ها از مواد معدنی کمک می کند و بازده فرآوری را افزایش می دهد.
• توانایی ایجاد واکنش های شیمیایی خاص: اسید فلوئوریدریک در برخی واکنش های آلی و معدنی به عنوان کاتالیزور یا عامل فعال عمل می کند.
• کاربرد گسترده و چندمنظوره: از صنایع شیشه و فلزات گرفته تا نفت و گاز، آزمایشگاه ها و نانو تکنولوژی، اسید هیدروفلوئوریک ماده ای چندمنظوره و حیاتی است.

معایب اسید هیدروفلوئوریک

• خورندگی بسیار بالا: اسید فلوئوریدریک می تواند به سرعت با فلزات، سیلیکات ها و بافت های آلی واکنش دهد و باعث آسیب جدی شود.
• خطرات شدید سلامتی: تماس با پوست، چشم یا استنشاق بخارات اسید هیدروفلوئوریک می تواند باعث سوختگی شدید، آسیب بافتی، مسمومیت و حتی مرگ شود.
• نیاز به تجهیزات حفاظتی خاص: استفاده از اسید فلوئوریدریک بدون دستکش مقاوم، عینک، لباس محافظ و تهویه مناسب غیرممکن و بسیار خطرناک است.
• فرار بودن و انتشار بخارات سمی: اسید هیدروفلوئوریک به سرعت تبخیر می شود و بخارات آن بسیار سمی و خطرناک است.
• خوردگی تجهیزات و ظروف معمولی: این اسید قادر است بسیاری از فلزات و مواد معمولی را خورده و تجهیزات استاندارد را تخریب کند؛ بنابراین نیاز به ظروف و تجهیزات مقاوم دارد.
• پیچیدگی در نگهداری و حمل ونقل: اسید هیدروفلوئوریک نیازمند شرایط خاص نگهداری و حمل ونقل است و کوچک ترین بی احتیاطی می تواند منجر به حوادث شدید شود.
• واکنش با مواد غیرقابل پیش بینی: اسید فلوئوریدریک ممکن است با برخی مواد شیمیایی واکنش های شدید و خطرناک ایجاد کند و نیاز به کنترل دقیق شرایط دارد.

نحوه تولید اسید هیدروفلوئوریک

تولید اسید هیدروفلوئوریک به صورت صنعتی معمولاً با استفاده از فلوریت یا فلوراسپار به عنوان منبع فلورین انجام می شود. ابتدا فلوریت با اسید سولفوریک غلیظ واکنش داده و گاز اسید فلوئوریدریک تولید می شود. در این واکنش، یک ماده جامد غیرمحلول نیز به عنوان محصول جانبی تشکیل می شود.

گاز اسید فلوئوریدریک حاصل شده بسیار خورنده و سمی است و برای تبدیل آن به شکل مایع، وارد مرحله جذب می شود. در این مرحله، گاز اسید فلوئوریدریک در آب حل شده و اسید هیدروفلوئوریک مایع تولید می شود. غلظت این اسید قابل تنظیم است و معمولاً بین 20 تا 70 درصد در آب نگهداری می شود.

پس از تولید، اسید اسید فلوئوریدریک تحت کنترل کیفیت قرار می گیرد تا خلوص و غلظت آن مطابق استانداردهای صنعتی و آزمایشگاهی باشد. سپس در ظروف مقاوم در برابر خوردگی مانند بطری های پلاستیکی خاص، بشکه ها یا تانکرهای پوشش دار بسته بندی می شود تا برای استفاده در صنایع مختلف آماده شود.

تولید اسید هیدروفلوئوریک یک فرآیند حساس و پرخطر است، زیرا گاز آن بسیار خورنده و سمی بوده و تماس با پوست یا استنشاق آن می تواند شدیداً خطرناک باشد. بنابراین این فرآیند تنها در واحدهای مجهز با تهویه مناسب و تجهیزات حفاظتی کامل انجام می شود و تمامی تجهیزات جمع آوری و نگهداری اسید فلوئوریدریک باید مقاوم در برابر خوردگی باشند تا از نشت و انتشار گاز جلوگیری شود.

نکات مهم برای ذخیره و نگهداری اسید هیدروفلوئوریک

ذخیره و نگهداری اسید هیدروفلوئوریک یکی از حساس ترین مراحل در استفاده از این ماده شیمیایی است، زیرا این اسید بسیار خورنده، سمی و فرار است. رعایت نکات ایمنی در نگهداری آن برای جلوگیری از خطرات جانی و زیست محیطی ضروری است.

• استفاده از ظروف مقاوم در برابر خوردگی: اسید هیدروفلوئوریک نباید در ظروف شیشه ای ذخیره شود، زیرا به راحتی با سیلیکات موجود در شیشه واکنش می دهد. مناسب ترین ظروف برای نگهداری اسید فلوئوریدریک شامل مخزن پلی اتیلن، مخزن پلی پروپیلن (PP)، مخزن تفلون (PTFE) یا ظروف پلاستیکی با پوشش مقاوم به اسید می باشد. این مواد در برابر خاصیت خورندگی HF مقاوم هستند و از نشت یا تخریب ظرف جلوگیری می کنند.
• محل ذخیره سازی ایمن و مجزا: این اسید باید در محل خنک، خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود. فضای ذخیره سازی باید دور از نور مستقیم خورشید و منابع حرارت باشد، زیرا گرما باعث افزایش تبخیر اسید هیدروفلوئوریک می شود. همچنین لازم است که اسید هیدروفلوئوریک به طور مجزی از مواد ناسازگار مانند بازهای قوی، فلزات فعال، اکسیدکننده ها و شیشه ذخیره شود تا از واکنش های ناخواسته جلوگیری شود.
• بسته بندی ایمن و درب بندی محکم: مخازن اسید باید دارای درب های مقاوم و کاملاً محکم باشند تا از نشت بخارات سمی جلوگیری شود. برچسب گذاری واضح روی ظروف شامل نام ماده، غلظت، هشدارهای ایمنی و تاریخ بسته بندی الزامی است. این برچسب ها کمک می کنند تا در هنگام حمل ونقل یا استفاده، خطایی رخ ندهد.
• کنترل دما و رطوبت محیط: دمای مناسب برای ذخیره HF کمتر از 25 درجه سانتی گراد و محیطی با رطوبت پایین است. افزایش دما یا رطوبت می تواند باعث تبخیر و افزایش غلظت بخارات خطرناک اسید فلوئوریدریک شود. نگهداری در یک اتاق خنک و دارای سیستم تهویه مناسب اهمیت بالایی دارد.
• فاصله از مواد قابل احتراق و فلزات: اسید هیدروفلوئوریک در تماس با بسیاری از فلزات و مواد آلی می تواند واکنش داده و گازهای سمی یا قابل اشتعال تولید کند. بنابراین ظروف اسید فلوئوریدریک باید به دور از فلزات، چوب، پارچه و مواد آتش زا ذخیره شوند.
• تجهیزات ایمنی در محل ذخیره سازی: در نزدیکی محل نگهداری اسید هیدروفلوئوریک باید تجهیزات ایمنی مانند دوش اضطراری، چشم شوی ایمنی، ماسک فیلتر دار مناسب، دستکش مقاوم به اسید و لباس محافظ وجود داشته باشد تا در صورت بروز حادثه از افراد محافظت شود.
• آموزش پرسنل و اقدامات اضطراری: افرادی که با اسید فلوئوریدریک کار می کنند یا آن را ذخیره می کنند، باید آموزش کامل در مورد خطرات، روش های حمل ایمن و اقدامات اولیه در صورت تماس یا نشت ببینند. وجود کیت های خنثی کننده اسید فلوئوریدریک (مانند کلسیم گلوکونات ژل) در محل کار الزامی است.
• حمل ونقل ایمن: در زمان انتقال اسید فلوئوریدریک از یک ظرف به ظرف دیگر یا هنگام حمل ونقل صنعتی، باید از پمپ ها و ابزار مقاوم به اسید استفاده شود و این عملیات در محیطی با تهویه مناسب و تجهیزات ایمنی کامل انجام گیرد.

استانداردهای ذخیره اسید هیدروفلوئوریک

مخزن ذخیره اسید هیدروفلوئوریک باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM D1998 (استاندارد طراحی و ساخت مخازن پلی اتیلن عمودی) و ISO 9001 (مدیریت کیفیت در تولید تجهیزات شیمیایی) ساخته شود تا مقاومت کامل در برابر خوردگی و نشت تضمین گردد. محل نصب مخزن باید دارای تهویه ضداسید باشد تا بخارات سمی HF در محیط تجمع نکند و سیستم تهویه باید از جنس مقاوم به خورندگی طراحی شود.

همچنین لازم است فاصله ایمن حداقل سه متری بین مخزن اسید و سایر مواد شیمیایی، تجهیزات احتراق‌پذیر یا منابع گرما رعایت شود. کف محل نصب نیز باید از جنس ضداسید و دارای حوضچه جمع‌آوری نشت احتمالی باشد. رعایت این الزامات نه‌تنها ایمنی پرسنل و تجهیزات را تضمین می‌کند، بلکه مانع انتشار گازهای خطرناک و آسیب به محیط زیست خواهد شد.

نکات ایمنی در استفاده از اسید هیدروفلوئوریک

اسید هیدروفلوئوریک یکی از خطرناک ترین اسیدهای معدنی است که حتی در غلظت های پایین می تواند به شدت به بافت های بدن آسیب برساند و در صورت استنشاق یا تماس پوستی، تهدید جدی برای سلامت ایجاد کند. به همین دلیل رعایت نکات ایمنی در هنگام کار با این اسید کاملاً ضروری است.

• استفاده از تجهیزات حفاظت فردی: هنگام کار با اسید هیدروفلوئوریک، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی بسیار ضروری است. این تجهیزات شامل دستکش های مقاوم به اسید هیدروفلوئوریک از جنس نئوپرن یا نیتریل، عینک ایمنی و محافظ صورت برای جلوگیری از پاشش اسید به چشم و پوست، لباس ضداسید و پیش بند پلاستیکی برای محافظت از بدن، کفش ایمنی مقاوم به مواد شیمیایی و ماسک تنفسی با فیلتر مناسب برای جلوگیری از استنشاق بخارات سمی است. استفاده از این تجهیزات از بروز آسیب های جدی در تماس با این اسید خطرناک پیشگیری می کند.
• کار در محیط دارای تهویه مناسب: از آنجا که بخارات اسید هیدروفلوئوریک بسیار خورنده و سمی هستند، تمام مراحل کار باید در محیطی با تهویه مناسب یا داخل هود شیمیایی انجام شود. این اقدام از تجمع بخارات در محیط و خطرات ناشی از استنشاق آن جلوگیری کرده و محیط کاری ایمن تری فراهم می آورد.
• پیشگیری از تماس مستقیم با اسید: اسید فلوئوریدریک حتی در غلظت های پایین می تواند از طریق پوست جذب شود و به بافت ها و استخوان نفوذ کند. تماس مستقیم با پوست یا چشم باعث سوختگی های شیمیایی عمیق و آسیب جدی می شود. در صورت تماس حتی جزئی با اسید، باید بلافاصله محل تماس با آب فراوان شسته شود و از ژل کلسیم گلوکونات برای خنثی سازی اسید استفاده گردد. این اقدام سریع می تواند از بروز آسیب های جدی جلوگیری کند.
• نگهداری دور از مواد ناسازگار: اسید هیدروفلوئوریک با بسیاری از مواد از جمله فلزات، بازهای قوی، شیشه و برخی مواد آلی واکنش داده و ممکن است گازهای سمی یا واکنش های خطرناک ایجاد کند. بنابراین باید آن را در ظروف پلاستیکی مقاوم به اسید هیدروفلوئوریک و به صورت جداگانه از این مواد نگهداری کرد تا خطر واکنش ناگهانی کاهش یابد.
• آمادگی برای شرایط اضطراری: محل کار با اسید فلوئوریدریک باید به تجهیزات ایمنی مانند دوش و چشم شوی اضطراری مجهز باشد. همچنین وجود کیت خنثی کننده اسید هیدروفلوئوریک شامل ژل کلسیم گلوکونات در محل کار الزامی است. داشتن ماسک تنفسی و تجهیزات کمک های اولیه در نزدیکی محل کار نیز از الزامات ایمنی است. این امکانات کمک می کنند تا در صورت تماس یا نشت HF اقدامات فوری و مؤثر انجام شود.
• برچسب گذاری و بسته بندی مناسب: ظروف حاوی اسید هیدروفلوئوریک باید دارای برچسب های هشداردهنده و اطلاعات کامل از جمله نام ماده، غلظت، خطرات و دستورالعمل های اضطراری باشند. بسته بندی باید از جنس مقاوم به خوردگی باشد و درب آن محکم بسته شود تا از نشت یا تبخیر بخارات سمی جلوگیری شود.
• آموزش کارکنان و آماده سازی نیروها: افرادی که با اسید فلوئوریدریک کار می کنند باید آموزش کامل درباره خطرات این ماده، روش های صحیح استفاده و اقدامات لازم در شرایط اضطراری را دریافت کنند. آگاهی از علائم اولیه مسمومیت یا سوختگی HF برای واکنش سریع و مؤثر در مواقع حادثه بسیار مهم است.
• دفع ایمن پسماندها: پسماندهای اسید فلوئوریدریک نباید به سیستم فاضلاب عمومی تخلیه شوند، زیرا می توانند با مواد موجود در لوله ها واکنش دهند و گازهای سمی ایجاد کنند. دفع این ضایعات باید طبق دستورالعمل های زیست محیطی و ایمنی شیمیایی و تحت نظارت مراکز مجاز انجام شود تا خطرات زیست محیطی و انسانی به حداقل برسد.